سد میل مغان؛ جاذبه‌ای فراتر از یک سازه آبی در مرز ایران و آذربایجان
استان اردبیل، با طبیعت بکر و آب‌وهوای دلپذیر خود، همواره مقصدی محبوب برای بوم‌گردان و علاقه‌مندان به گردشگری بوده است. در این خطه سرسبز، سد میل مغان نه تنها یک سازه مهندسی مهم، بلکه به عنوان نمادی از دوستی دیرینه میان ایران و جمهوری آذربایجان، جاذبه‌های دیدنی و اکولوژیکی ویژه‌ای را در خود جای داده است.
معرفی سد میل مغان: نماد همکاری و آبادانی
سد میل مغان که از نوع انحرافی نیمه‌متحرک با بدنه بتنی و خاکی است، در نقطه‌ای استراتژیک میان دو شهر اصلاندوز مغان (ایران) و هورادیز (آذربایجان) قرار گرفته است. این سد، به همراه سد مخزنی ارس، از سال ۱۳۵۰ به بهره‌برداری رسیده و به عنوان شریان حیاتی منطقه شناخته می‌شود.
کانال اصلی و بزرگ مغان، از این سد سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسافتی حدود ۳۲ کیلومتر، آب مورد نیاز دریاچه شهرک شهید غفاری مغان (متعلق به شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان) را تامین می‌کند. تمامی اراضی زیر کشت منطقه مغان و بخشی از زمین‌های کشاورزی شهرستان بیله‌سوار، از طریق این کانال آبیاری می‌شوند که نقشی کلیدی در رونق کشاورزی و اقتصاد منطقه ایفا می‌کند. این سد همچنین آب شرب شهرستان‌های پارس‌آباد، بیله‌سوار و گرمی را تامین کرده و حدود ۶۰ هزار هکتار از اراضی دشت مغان را سیراب می‌سازد.
آمار آبی سد میل مغان: حجم آب خروجی از سد ارس ۹۶.۳۵۰۵ میلیون متر مکعب و حجم آب سرریز از سد مغان ۳۲.۲۹۰۷ میلیون متر مکعب ثبت شده است. همچنین حداکثر دبی تخلیه سیلاب از این سد به ۲۴۶۰ متر مکعب بر ثانیه می‌رسد.
تالاب سد میل مغان: پناهگاه پرندگان مهاجر و قطب گردشگری منطقه
دریاچه پشت سد میل مغان، که میان اصلاندوز مغان و هورادیز قرار گرفته، نه تنها نمادی از دوستی بی‌پایان میان مردم این دو منطقه است، بلکه تالاب حاصل از آن به یک جاذبه گردشگری ویژه برای ساکنان محلی و گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.
این تالاب، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص منطقه مغان در مسیر مهاجرت پرندگان، و همچنین شرایط مساعد آب و هوایی و وجود منابع غذایی فراوان، به محل مناسبی برای زمستان‌گذرانی پرندگان تبدیل شده است. سالانه بیش از بیست هزار پرنده آبزی و کنار آبزی از ۷۲ گونه مختلف، این تالاب را برای اقامت زمستانی خود انتخاب می‌کنند. این ویژگی، اهمیت اکولوژیکی و محیط‌زیستی این منطقه را دوچندان می‌سازد.
از جمله پرندگان شاخصی که در این تالاب به چشم می‌خورند، می‌توان به درناهای خاکستری، قوهای گنگ و فریادکش، پلیکان، غاز خاکستری، عروس‌غاز، انواع اردک، فاخته، زنگوله بال و خروس کولی اشاره کرد. حفاظت از محیط‌زیست این منطقه، که دارای موقعیت ژئوپلیتیکی و اکوپلیتیکی بسیار حساسی است، برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بالایی برخوردار است.
دریاچه سد میل مغان با مساحتی بالغ بر ۹۹۶ هکتار، در کریدور مهاجرت پرندگان واقع شده است. هر سال با آغاز بارش‌های پاییزی و سرد شدن هوا در روسیه و شمال اروپا، این تالاب‌ها به مدت شش ماه میزبان هزاران قطعه پرنده هستند.
موقعیت مکانی سد و تالاب میل مغان
سد میل مغان در ۲۶۰ کیلومتری پایین‌دست سد مخزنی ارس، در منطقه اصلاندوز و بر روی رودخانه ارس واقع شده است. این سد و تالاب در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری شهرستان پارس‌آباد و تنها سه کیلومتری شهر اصلاندوز قرار دارد که دسترسی به آن را برای بازدیدکنندگان آسان می‌سازد.
عاطفه کیانی
او فارغ‌التحصیل رشته جغرافیای طبیعی است و فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۹۶ به عنوان عکاس و نویسنده در وبلاگ‌های سفر آغاز کرده است. وی پس از کسب تجربه، به عنوان خبرنگار آزاد با مجلات گردشگری همکاری کرد و در حال حاضر، دبیر بخش مستندنگاری سفر و فرهنگ در یک مجله گردشگری معتبر است.
