آشنایی با باغ خزندگان اصفهان در ناژوان
اگر تصور می‌کنید جاذبه‌های اصفهان تنها در بناهای تاریخی و میدان نقش جهان خلاصه می‌شود، وقت آن رسیده که با گنجینه‌ای نوین و هیجان‌انگیز در دل این شهر آشنا شوید. در قلب پارک جنگلی ناژوان، یکی از جدیدترین و پرطرفدارترین مقاصد گردشگری اصفهان آشیانه کرده است: باغ خزندگان اصفهان. این مجموعه دیدنی، زیستگاهی غنی برای انواع خزندگان زنده از سراسر جهان است که به شما فرصتی بی‌نظیر برای تماشای نزدیک این موجودات شگفت‌انگیز را می‌دهد.
باغ خزندگان اصفهان که در سال 1391 گشایش یافت، فراتر از یک مرکز تفریحی ساده است. هدف اصلی از تأسیس آن، آشنایی عموم با گونه‌های مختلف خزندگان و تغییر دیدگاه رایج نسبت به مارها بود. این مجموعه تلاش می‌کند تا مارها را نه به عنوان موجوداتی ترسناک، بلکه به عنوان اجزای باارزش و حیاتی در چرخه طبیعت معرفی کند. از فواید بی‌شمار این موجودات می‌توان به نقش آن‌ها در کنترل آفات کشاورزی و باغبانی، و همچنین استفاده از سم مار در صنعت داروسازی و سایر مصارف پزشکی اشاره کرد.
این باغ شامل 25 ویواریوم بزرگ و 12 ویواریوم کوچک است. ویواریوم (Vivarium) یا زیست‌دان، به فضای محصوری گفته می‌شود که محیط زندگی و رشد گیاهان یا حیوانات را برای مشاهده و تحقیق فراهم می‌کند. در این ویواریوم‌ها، انواع خزندگان سمی، نیمه‌سمی و غیرسمی از نقاط مختلف جهان با شرایط زیستی مناسب نگهداری می‌شوند.
سلطان مار ایران: علی غلامی ارجنکی و نقش او در باغ خزندگان
زمین این مجموعه توسط شهرداری اصفهان تأمین شده، اما گنجینه جانوری آن اهدایی از سوی شخصیتی برجسته در حوزه خزنده‌شناسی ایران، یعنی علی غلامی ارجنکی است که به “سلطان مار ایران” شهرت دارد. ایشان با بیش از 20 سال سابقه و دارا بودن مجوز صید مارهای سمی و غیرسمی از سازمان حفاظت محیط زیست و مراکز علمی، نمونه‌های بی‌شماری از خزندگان را در اختیار دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور قرار داده‌اند. از افتخارات علمی ایشان می‌توان به کشف سه گونه مار جدید در ایران اشاره کرد: ماری در لرستان که به افتخار او “ارجنگی” نام گرفت، یک افعی در منطقه سودجان و کوهرنگ که “افعی کوهرنگی” نام‌گذاری شد، و ماری در همدان با ناهنجاری یک حفره به جای دو حفره در صورت که “تک حفره” خوانده شد.
علاقه به خزندگان در خانواده غلامی ارجنکی موروثی است. فائزه غلامی، فرزند ایشان، در سن هفت سالگی با 11 مرتبه بوسه زدن بر زبان مار کبرا، نام خود را در کتاب رکوردهای گینس ثبت کرده است. همچنین، غلامرضا غلامی، فرزند دیگر ایشان، در دو سالگی به عنوان کوچک‌ترین مارگیر جهان شناخته شد و در هشت سالگی به همراه خواهرش، 12 ساعت را در آکواریومی به ابعاد 1 در 1.20 متر در آلمان، با بیش از 40 مار سمی زندگی کرد و نامشان را بار دیگر در کتاب رکوردهای گینس جاودانه ساخت.
چه حیواناتی در باغ خزندگان اصفهان انتظار شما را می‌کشند؟
در این مجموعه، شما با طیف وسیعی از خزندگان زنده و همچنین نمونه‌های تاکسیدرمی‌شده و اسکلت حیوانات روبرو خواهید شد:
مارهای خارجی:
- مار پیتون آفریقایی: این مار غیرسمی با وزن 80 کیلوگرم، یکی از بزرگترین خزندگان باغ است که طعمه خود را با خفه‌کردن شکار می‌کند.
- مار بوآی کلمبیایی (بوآی امپراتور): یک مار بزرگ و سنگین‌وزن غیرسمی که در مکزیک، آمریکای مرکزی و جنوب آمریکا یافت می‌شود. این شکارچی قوی، جوندگان، پرندگان، مارمولک‌ها و قورباغه‌ها را با فشردن بدن شکار می‌کند و یکجا می‌بلعد. بوآی امپراتور معمولاً تنها زندگی می‌کند و تنها برای جفت‌گیری با مارهای دیگر ارتباط برقرار می‌کند.
- مار پیتون آلبینو هندی: این گونه با رنگ‌های روشن و طرح‌های زرد و نارنجی، به دلیل زیبایی خاصش، حتی به عنوان حیوان خانگی نیز نگهداری می‌شود.
- شاه مار مرجانی تایلندی: این مار سمی که زیستگاه آن جنگل‌های مرطوب استوایی است، با سم خود می‌تواند سیستم عصبی مرکزی طعمه را فلج کند.
مارهای ایرانی:
- افعی (گرز مار): ماری زهراگین و بلند که با دندان‌های نیش جانبی خود، زهر را به عمق بدن شکار تزریق می‌کند.
- مار شاخدار: سمی‌ترین مار ایران که عموماً در غرب کشور یافت می‌شود.
- مار کبرا: مارهایی معمولاً زهردار که در هنگام احساس خطر، گردن خود را بلند کرده و با پرتاب زهر، طعمه را از پا درمی‌آورند.
- مار افعی پلنگی: ماری با بدن خاکستری یا زیتونی روشن و لکه‌های قهوه‌ای چهارگوش که حداکثر تا 139 سانتی‌متر رشد می‌کند.
- مار سیاه زنگی: خزنده با پشت قهوه‌ای تیره تا سیاه و شکمی تیره‌تر که طول آن به 117 سانتی‌متر می‌رسد.
- مار آتشی: این مار به دلیل رنگ بدن آجری‌اش، با نام مار آتشی شناخته می‌شود. در مواجهه با انسان، واکنش عصبی نشان داده و سعی در گاز گرفتن دارد.
- مار سوجه: ماری با بدن قهوه‌ای، زیتونی یا خاکستری، گاهی با خال‌های سیاه، که طول آن به 150 سانتی‌متر می‌رسد.
- مار قیطانی: این مار در بیشتر نقاط ایران (مناطق کوهستانی، صحرایی و تپه‌ها) یافت می‌شود و یک خط قرمز یا نارنجی متمایل به قهوه‌ای از سر تا انتهای دم آن به چشم می‌خورد.
- کفچه مار خراسانی: این مار بدنی به رنگ زرد تیره، قهوه‌ای کم‌رنگ، قهوه‌ای تیره یا خاکستری متمایل به سیاه بدون نقوش مشخص دارد و زیستگاه آن شمال شرق ایران است.
- مار آبی (ناتریکس): ماری به رنگ سبز زیتونی یا نارنجی روشن.
- مار ارجنگی: گونه‌ای که توسط علی غلامی ارجنکی در لرستان کشف شد.
سایر خزندگان و موجودات دیدنی:
- ایگوانا: گونه‌ای جذاب از خزندگان بومی مالزی که برخی از انواع آن در معرض خطر انقراض قرار دارند و به عنوان حیوان خانگی نیز نگهداری می‌شوند.
- مانیتور بنگال (بزمجه بنگال): جانداری بومی جنوب تا غرب آسیا و از بزرگترین خزندگان، که طول بدن آن به 175 سانتی‌متر (یک متر دم و 75 سانتی‌متر بدن) می‌رسد. نرهای آن بزرگ‌تر از ماده‌ها هستند. این موجودات خشکی‌زی با رنگ‌های متنوع و خطوط تیره روی گردن و بدن، معمولاً روی درخت یا زمین زندگی می‌کنند و شکارچی انواع بی‌مهرگان، خرگوش، قورباغه، ماهی و جوندگان هستند. عمر آن‌ها تا 22 سال می‌رسد و قیمت آن‌ها بین 200 تا 7000 دلار متغیر است.
- تمساح آمازون: به عنوان “سلطان آمازون” شناخته می‌شود، به دلیل جثه بزرگ و قدرت شکار بی‌نظیرش که آن را به درنده‌ترین موجود آمازون تبدیل کرده است.
- اژدهای کومودو: بزرگترین گونه مارمولک و بزرگترین بزمجه جهان که در جزایر اندونزی زندگی می‌کند. این جاندار می‌تواند تا سه متر رشد کند و وزن آن به 70 کیلوگرم برسد. اندازه بزرگ، دندان‌های مخصوص پاره کردن گوشت، سرعت بالا و عادت‌های تهاجمی، آن را به یک شکارچی استثنایی تبدیل کرده است که بی‌مهرگان، پرندگان و پستانداران را شکار می‌کند.
علاوه بر گونه‌های زنده، در باغ خزندگان اصفهان می‌توانید از دیدنی‌های غیرزنده نیز بازدید کنید: بزرگترین اسکلت مار بوآ در ایران و بزرگترین صدف کلاه‌خودی در ایران با پوسته‌ای سفید و لایه‌های داخلی نارنجی یا قهوه‌ای، مجموعه‌هایی بی‌نظیر هستند که بسیاری از بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کنند. همچنین، نمونه‌هایی از عقرب‌ها، سوسک‌ها، خفاش‌ها، کوسه‌های تاکسیدرمی شده (چکشی و معمولی)، سوسمار بالدار (گونه جدید)، مار دو سر و گوساله دو سر نیز در معرض نمایش هستند.
موقعیت مکانی باغ خزندگان اصفهان: نگینی در پارک جنگلی ناژوان
باغ خزندگان اصفهان در پارک جنگلی ناژوان واقع شده است. این پارک، که از گذشته به عنوان قطب گردشگری طبیعی اصفهان شناخته می‌شده، با وسعت 1200 هکتار در غرب شهر قرار دارد. ناژوان مجموعه‌ای از باغ‌های قدیمی اصفهان را در بر می‌گیرد که با وجود توسعه شهری، همچنان حفظ شده‌اند. با همت شهرداری اصفهان، امکانات تفریحی و گردشگری متعددی به این مجموعه اضافه شده و آن را به یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان تبدیل کرده است. از جمله این امکانات می‌توان به باغ پرندگان، باغ پروانه‌ها، آکواریوم و دلفیناریوم، مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، پل‌های متعدد پیاده‌روی، تله‌سیژ و امکانات قایق‌رانی اشاره کرد.
آدرس دقیق باغ خزندگان اصفهان: اصفهان، میدان سهروردی، خیابان الفت، پارک جنگلی ناژوان.
بازدید از باغ خزندگان اصفهان تجربه‌ای بی‌نظیر برای تمام اعضای خانواده خواهد بود تا از نزدیک با دنیای شگفت‌انگیز خزندگان آشنا شوند و از تفریحات متنوع پارک ناژوان لذت ببرند.
